სსიპ ველური ბუნებისეროვნული სააგენტო სსიპ ველური ბუნებისეროვნული სააგენტო

გარიელი (Melanitta fusca)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

გარიელი (Melanitta fusca)

საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)
ეროვნული სტატუსი - NE (საფრთხესთან მიახლოებული)

გარიელი იხვისებრთა ოჯახის წარმომადგენელი ფრინველი, ზღვის იხვების ჯგუფიდან, რომელიც ყვინთია იხვების სახეობებს მოიცავს.  ზრდასრული მამრი დედალზე სხეულის ზომით დიდია და სხეულის მთლიანი შეფერილობა შავია, გარდა ფრთის სარკისა, რომელსაც თეთრი შეფერილობა აქვს, დამახასიათებელია თვალს ქვემოთ არსებული თეთრი ლაქაც. დედალი მამალთან შედარებით მოშავო-რუხია.

საკვებ ბაზას ძირითადად წყლის უხერხემლოები და მათი ლარვები წარმოადგენს, იშვიათად იკვებებიან წვრილი თევზებითაც.
ბუდეს მიწაზე იკეთებს, საკუთარი ღინღლით, საბუდრად უპირატესობას ანიჭებენ მცენარეული საფრით მდიდარ ჰაბიტატს . ივნისში 7-9  კვერცხს დებს, საიდანაც 28 დღეში იჩეკებიან ჭუკები.

გარიელის პოპულაცია კავკასიაში მკვეთრადაა შემცირებული რისი სავარაუდო მიზეზი საბუდარი ტერიტორიების დეგრადირება ან მათი საერთოდ განადგურებაა ანთროპოგენური თუ კლიმატური ფაქტორების ზემოქმედებით. აღსანიშნავია რომ  საქართველოში გარიელის მხოლოდ ერთი მობუდარი პოპულაციაა შემორჩენილი ჯავახეთში, ტაბაწყურის ტბაზე.

საქართველოში გარიელის საკონსერვაციო საქმიანობის განხორციელების შემდეგ 2017 წლიდან ტაბაწყურის ტბის კუნძულზე 6 მობუდარი წყვილიდან რიცხოვნობა 39-მდე გაიზარდა (Paposhvili et al. 2023). მიუხედავად ამ პოზიტიური სიტუაციისა სახეობაზე მაინც უამრავი  ფაქტორი მოქმედებს უარყოფითად. იხვები ხშირად იხლართებიან სათევზაო ბადეებში და იხრჩობიან, მტაცებლის თავდასხმები, ადამიანის ზემოქმედება რომლებიც ბრაკონიერობენ გარიელებზე, მათი ბუდეებიდან იპარავენ კვერცხებს, პოპულაციას ასუსტებს და ხელს უშლის მის მდგრადობას.

გარიელის  პოპულაციის შესანარჩუნებლად აუცილებელია რიგი ღონისძიებები, მაგალითად როგორიცაა ტაბაწყურის ტბაზე მობუდარ გარიელებზე მოქმედი საფრთხეები აღმოფხვრა ან მინიმუმამდე შემცირება, ტბაში იხვებისთვის ხელსაყრელი საბუდარი კუნძულების ხელოვნური მოწყობა, სახეობის ბიოლოგიის შესახებ უკეთესი მონაცემების შეგროვება და ა.შ.

კასპიური შურთხი (Tetraogallus caspius)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

კასპიური შურთხი (Tetraogallus caspius)

საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)
ეროვნული სტატუსი - VU (მოწყვლადი)

სახეობა ფართოდაა გავრცელებული ახლო აღმოსავლეთის მთებიდან ცენტრალურ აზიამდე. საქართველოში სამხრეთ-დასავლეთით, მცირე კავკასიონზე გვხვდება. სახეობა დაფიქსირებულია მესხეთის, შავშეთისა და ერუშეთის ქედებზეც.

კასპური შურთხი ბინადრობს ალპურ და სუბალპურ ზონაში, ზღვის დონიდან 1800-3000 მეტრ სიმაღლეზე. საცხოვრებლად ირჩევენ ღრმა ხეობებსა და კლდე-ღორღიან ადგილზე, იშვიათად სტუმრობენ როდოდენდრონის ბუჩქნარებს.

საქართველოში გავრცელებული ქათმისნაირთა ფრინველებს შორის ყველაზე დიდია. მამრი ინდივიდები დაახლოებით 2,5 კილოგრამს იწონიან მდედრების კი 1,8-2,3 კილოგრამს. არ არის მკვეთრად გამოხატული დიმორფიზმი და მდედრი და მამრი ინდივიდებიც  ხასიათდებიან ერთმანეთის მსგავსი ნაცრისფერი შეფერილობით.

შეწყვილება აპრილში იწყება და მდედრი კვერცხებს გვიანი აპრილიდან მაისამდე დებს. ბუდეს ალპურ ან სუბალპურ კლდეებზე იკეთებენ, ინკუბაცია 28-29 დღე გრძელდება და საშუალოდ იჩეკება 5-9 წიწილა.

როგორც სხვა ქათმისნაირებზე კასპურ შურთხზეც უარყოფითად მოქმედებს ბრაკონიერობა, მთის კურორტებზე ინფრასტრუქტურული პროექტების განხორციელების შედეგად ხდება მათი ჰაბიტატის ფრაგმენტაციაც. იქიდან გამომდინარე რომ კასპური შურთხის ჰაბიტატს მაღალმთიანი რეგიონები წარმოადგენს მათზე კლიმატის ცვლილება და ამინდის ექსტრემალური პირობები განსაკუთრებულად აისახება.

დურაჯი (Francolinus francolinus)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

დურაჯი (Francolinus francolinus)


საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)
ეროვნული სტატუსი - NT (საფრთხესთან მიახლოებული)

საშუალო ზომის ქათმისნაირი ფრინველია, იწონის 220-570 გრამს. ახასიათებს სქესობრივი დიმორფიზმი. შეწყვილება აპრილში იწყება და ბუდობა მაისის შუა პერიოდიდან იწყება. ბუდეს მიწაზე იშენებს და საშუალოდ 7-12 კვერცხს დებს. 18-20 დღის შემდეგ იჩეკებიან წიწილები, რომლებიც  სქესმწიფობას ერთი წლის ასაკში აღწევენ.

სახეობის გავრცელების არეალი ვრცელი არაა. გავრცელებულია ხმელთაშუა ზღვის აღმოსავლეთით, მცირე აზიაში, აღმოსავლეთ ამიერკავკასიაში. სამხრეთ-დასავლეთ თურქმენეთში, ირანში, ერაყში, სირიაში და ინდოეთში. საქართველოში დურაჯის ჰაბიტატს მხოლოდ ივრის ჭალები წარმოადგენს. დურაჯიც პოლიფილეტური სახეობაა და 6 ქვესახეობიდან ჩვენთან მხოლოდ ერთი,   Francolinus francolinus francolinus (slam, K. 2020), გვხვდება.
დურაჯი ბინადრობს ტბებისა და მდინარეების სანაპირო ჭალებში, მშრალ სუბტროპიკებში სადაც ნაკლებია თოვლის საფარი. ტიპობრივი ადგილსამყოფელია ჭალის არახშირი ბალახნარი ბუჩქნარები,ისლის და ლელის ნაკვეთები.

სხვა ქათმისნაირების მსგავსად, დურაჯიც არაერთი საფრთხის წინაშე დგას და პოტენციური საფრთხეები ხოხბის, კაკბის და გნოლის საფრთხეების ანალოგიურია. სახეობას საფრთხეს, ბრაკონიერობა, ჰაბიტატის ფრაგმენტაცია-დეგრადაცია, მტაცებლის ზემოქმედება და ა.შ  უქმნის.

კოლხური ხოხობი (Phasianus colchicus)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

კოლხური ხოხობი (Phasianus colchicus)

საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)

ეროვნული სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)

ხოხობი დიდი ზომის ქათმისნაირი ფრინველია. ეს სახეობა სქესობრივად დიმორფულია. მამრი კოლხური ხოხობი უფრო დიდია (65-89სმ), აქვს მრავალფეროვანი შეფერილობა და გრძელი კუდი(35-სმ-ზე მეტი). მდედრები უფრო მცირე ზომის არიან(53-70სმ) ვიდრე მამრები, შედარებით მოკლე (20-40სმ) კუდითა და მიწისფერი შეფერილობით. ორივე სქესისხოხობი სწრაფად დარბის და დაფრინავს მოკლე მანძილებზე. გამრავლებისას მამრები არიან ტერიტორიულები და ქმნიან რამდენიმე მდედრისგან შემდგარ ჰარემს. ბუდეს იკეთებენ მიწაზე, ხშირ მცენარეულობაში. ჩვეულებრივ დებს 8-15 კვერცხს. ინკუბაციის პერიოდი 23-28 დღე გრძელდება. ხოხბის წიწილები გამოჩეკვიდან 70-80 დღე დედასთან რჩებიან. გამრავლებას იწყებენ 1 წელში. პოლიგამურია, ერთი მამალი უწყვილდება 2-3 დედალს. მაისში დებს 8-12 კვერცხს, ზოგჯერ 18 ან მეტს. კრუხობსმხოლოდ მდედრი. სახეობის ბუნებრივი არეალი მოიცავს უთოვლო ან მცირეთოვლიანსა და რბილი კლიმატის ზოლს პალეარქტიკის სამხრეთ ნაწილში. ეს არის დაბლობები კავკასიაში, წინა აზიის შავის ზღვის სანაპიროებიდან ანატოლიაში, ირანში, შუა აზიაში და ავღანეთში; შემდეგ ცენტრალური და სამხრეთ აღმოსავლეთი აზია: მონღოლეთი, ჩინეთი, ბირმა, კორეა და იაპონია. გარდა ამისა დიდი რაოდენობით არის ინტროდუცირებული ევროპასადა ამერიკის კონტინენტზე და ფართოდაა გავრცელებული. საქართველოში გვხვდება: კოლხეთის დაბლობზე, მტკვრის, იორის და ალაზნის ქვემო დინებაში და ივრის ზეგანის სამხრეთ ნაწილში.

კოლხური ხოხობი არის პოლიფილეტური სახეობა. აღწერილია 30 ქვესახეობა, საიდანაც საქართველოში გვხვდება, ერთი ქვესახეობა ნომინალური Phasianus colchicus colchicus (Giudice, J. H., J. T. Ratti, and S. G. Mlodinow 2022). კოლხური ხოხობი ჩვეულებრივი ხოხბის (Phasianus colchicus) 31 ქვესახეობიდან ერთერთია და ისტორიულად გავრცელებული იყო საქართველოს ტერიტორიაზე და ასევე მტკვრის დაივრის ჭალების გაყოლებაზე აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე (Kayvanfar, 2017). დღეისათვის კოლხური ხოხბის პოპულაცია საგრძნობლად შემცირებულია. დარჩენილი პოპულაციები მცირე რაოდენობით ბინადრობენ ვაშლოვანისა და ჭაჭუნას დაცულ ტერიტორიებზე, ასევე კოლხეთის დაბლობში.

ხოხბის ჰაბიტატი წარმოადგენს ხშირი მცენარეულობით დაფარულ დაბლობებს, მდინარის ფართო ველს ჭალის ტყით, მშრალს მდელოებს ბუჩქოვანი საფარითა და ღია, მშრალ ტყეების მთისწინეთს. გავრცელებულია ზღვის დონიდან 1000 მეტრამდე. კოლხურხოხობზე არაერთი საფრთხე მოქმედებს რაც ხელს უშლის პოპულაციების მდგრადობამ, რაც საბოლოოდ სახეობაზე ნეგატიურად აისახება.

ქვემოთ ჩამოთვლილი საფრთხეები წარმოადგენს სახეობის აღდგენის აუცილებლობას:

1. ბრაკონიერობა: • კანონის აღსრულების დაბალი დონე; • საჭიროა მოხდეს ნადირობის სწორი მენეჯმენტი; • მონადირეებში უნდა ამაღლდეს ცნობიერების დონე.

2. კოლხური ხოხბის ჰაბიტატების დეგრადაცია და ფრაგმენტაცია: • ძოვების არასწორი მენეჯმენტი; • სასოფლო სამეურნეო მიწებზე თვითნებური ხანძრები; • კლიმატის ცვლილება.

3. სხვა: • მტაცებელი სახეობები; • დაავადებები; • ცალკეული პოპულაციების ერთმანეთისგან იზოლაცია.

რეინტროდუქციისთვის აუცილებელი პირობაა, კოლხური ხოხბის ტყვეობაში გამრავლება და შემდეგ მისი ისტორიულ ჰაბიტატში დაბრუნება. ხოხბის გამრავლება დიდ სირთულეს არ წარმოადგენს და შესაბამისად in-situ კონსერვაციასთან ერთად (ბრაკონიერობასთან ბრძოლა, მოსახლეობაში ცნობიერების ამაღლება და ა.შ) აუცილებელია სახეობის ex-situ კონსერვაცია.

გნოლი (Perdix perdix)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

გნოლი (Perdix perdix)

საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)

ეროვნული სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)

საშუალო ზომის ქათმისნაირია მცირედ გამოხატული სქესობრივი დიმორფიზმით. მონოგამები არიან. სხეულის სიგრძე 30-33სმ საშუალოდ, წონა 300-დან 600-გრამამდე. მამრები მდედრებისგან განსხვავდებიან მკერდზე არსებული დიდი ზომის ლაქით. შეწყვილებას იწყებენ მარტის დასაწყისში. ბუდობა იწყება მაისი-ივნისის თვეში. ბუდეს იკეთებს მიწაზე, დებს საშუალოდ 20 კვერცხს.ინკუბაცია გრძელდება 21-26 დღე. კრუხობს მდედრი.ფრენას იწყებენ 14 დღიდან. სქესობრივ სიმწიფეს აღწევენ 1 წლის ასაკში.

გავრცელებულია ძირითადად დასავლეთ პალეარქტიკაში, ატლანტის ოკეანის სანაპიროდან -მონღოლეთამდე. საქართველოში გვხვდება მცირე კავკასიონზე, ჯავახეთის და სამსარის ქედებზე, წალკის და დმანისის პლატოზე, დიდ კავკასიონზე, კვერნაკის ქედსა და ქართლის ზეგანზე, ივრის ზეგანზე. პოლიფილეტური სახეობაა, აღწერილია 7 ქვესახეობა, ტაქსონომია განსაახლებელია, საქართველოში ქვესახეობების შესწავლა არ მომხდარა, ლიტერატურული წყაროების მიხედვით გავრცელებულია დიდ კავკასიონზე Perdix perdix lucida და დანარჩენ ადგილებში Perdix perdix canescenc (Carroll, J. P., P. J. K. McGowan, and G. M. Kirwan 2020)

გნოლი ბინადრობს მინდვრებსა და მდელოებზე, ველებსა და ნათესებში, დაბალი მთებისა და გორაკების ფერდობებზე, მეჩხერი ბუჩქნარებით, მაღალი ბალახნარებით , აგრეთვე მშრალ და მცირე თოვლიან ხევებში. მისი გაქრობა, გამოიწვევს ბიომრავალფეროვნების შემცირებას. მას დიდ საფრთხეს უქმნის არასწორი სანადირო მენეჯმენტი, ძოვება, მტაცებლები და სხვა ბუნებრივი თუანთროპოგენური ფაქტორები, შესაბამისად არის მოწყვლადი სახეობა.

კაკაბი (Alectoris chukar)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

კაკაბი (Alectoris chukar)

საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)

ეროვნული სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)

მიეკუთვნება ხოხბისებრთა ოჯახს (Phasianidae), ქათმისნაირების (Galliformes) რიგიდან. კაკბის ეს სახეობა გავრცელებულია კავკასიაში, ახლო აღმოსავლეთში, ცენტრალურ აზიაში, ინდოეთსა და ჩინეთში. კავკასიასა და ირანში კაკბის 14 ქვესახეობიდან ერთ-ერთი - Alectoris chukar kurdestanica არის გავრცელებული. საშუალო ზომის ქათმისნაირია, სხეულის სიგრძე 34-38 სმ, წონა 500-700 გრამი. დედლები ოდნავ პატარები არიან, გააჩნიათ ნაკლებ კონტრასტული შეფერილობა თავზე, მამრებთან შედარებით. შეწყვილება იწყება თებერვალ-მარტში. კვერცხებს დებენ აპრილში (ივრის ზეგანი), მაღალმთიან ჰაბიტატში შეიძლება რამდენიმე კვირით დაგვიანდეს.

მონოგამიურია, ბუდეს იკეთებს მიწაზე. დებს 7-12 კვერცხი საშუალოდ. ინკუბაცია გრძელდება საშუალოდ 22-25 დღე. ძირითადად მდედრი კრუხობს, იშვიათად მამრი. წიწილებს უვლის როგორც მდედრი ისე მამრი. ფრენას იწყებენ 7-14 დღეში. სქესობრივ სიმწიფეს აღწევენ ერთი წლის ასაკში (Christensen, G. C. 2020).

სახეობის არეალისაკმაოდ ფართოა და მოიცავს პალეარქტიკის ზომიერი სარტყელს: სამხრეთ ევროპაში - პირენეებს, ალპებს, ბალკანეთის ნახევარკუნძულს, ხმელთაშუაზღვის კუნძულებს, კავკასიას, წინა, შუა და ცენტრალური აზიას, ჰიმალაის მთებს, ტიბეტსა და მანჯურიას. საქართველოში გავრცელებულია როგორც მთავარ ისე მცირე კავკასიონზე, როგორც მობინადრე ფრინველი (კუტუბიძე 1985; Biodiversity-Georgia 2021). საქართველოში გავრცელებულია ივრის ზეგანზე, მტკვრის ხეობის ზემო წელში და მცირე პოპულაციის სახით გვხვდება კვერნაკის ქედზე.

პოლიფილეტური სახეობაა, ცნობილია 14 ქვესახეობა, საიდანაც საქართველოში გვხვდება მხოლოდ ერთი ქვესახეობა Alectoris chukar kurdestanica (Christensen, G. C. 2020) კაკაბზე არაერთი მოქმედი საფრთხე ხელს უშლის პოპულაციების მდგრადობას, რაც საბოლოოდ სახეობაზე ნეგატიურად აისახება. სახეობაზე მოქმედი საფრთხეებიდან აღსანიშნავია: ბრაკონიერობა, ჰაბიტატების დეგრადაცია და ფრაგმენტაცია.

ევრაზიული თახვი (Castor fiber)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

ევრაზიული თახვი (Castor fiber)

საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)

ეროვნული სტატუსი - RE (რეგიონში გადაშენებული)

თახვისებრთა ოჯახი დღესდღეობით მხოლოდ ორი სახეობით, ევრაზიული და ჩრდილოეთ ამერიკული, თახვითაა წარმოდგენილი დედამიწაზე. მე-XVI საუკუნისთვის ევრაზიული თახვი ევროპისა და აზიის დიდ ნაწილში ამოწყდა, ვარაუდობენ რომ მხოლოდ 300-400 ინდივიდიღა იყო დარჩენილი. მათი გაქრობა მრავალმა მიზეზმა გამოიწვია, ძირითადი განმაპირობებელი ფაქტორი ხორცის საკვებად ხოლო ბეწვისსამოსად გამოყენება იყო. მათზე გადაჭარბებულ ნადირობას თან ერთოდა ჭარბტენიანი ტერიტორიების აქტიური ათვისება სასოფლო-სამეურნეო მიზნებისთვის. თახვების რიცხოვნობამ, დაცვისა და ნადირობის რეგულაციის ფონზე 1900-იანი წლებიდან დაიწყო ზრდა.

თახვი კაპიბარების შემდებ სიდიდით მეორე ცხოველია მღრღნელებში. იგი დაახლოებით 20 კგ-ს იწონის და სხეულის სიგრძე 80-100 სმ-ია. ახასიათებთ ოჯახებად ცხოვრება, სადაც ერთიანდებიან მოქმედი წყვილიდა მათი წინა და მიმდინარე წლის ნაშიერები.გამრავლების პერიოდი დეკემბრის ბოლოდან თებერვლამდე გრძელდება და გაზაფხულზე მდედრი 1-4 ნაშიერს აჩენს.

საქართველოში თახვი, მე-20 საუკუნის დასაწყისის ჩათვლით გვხვდებოდა კოლხეთის დაბლობზე, მდინარეების რიონის, ნატანების, სუფსას, ყვირილას, არაგვის ნაპირებსა და შესართავებში. ჰაბიტატების ანალიზმა აჩვენა რომ საქართველოში დღესაც არის თახვისთვის შესაფერისი ჰაბიტატები. თახვები ბინადრობენ მტკნარ წყლებთან, ისინი უპირატესობას ანიჭებენ დამდგარ ან დუნე დინების მქონე წყალსატევებს, იმ შემთხვევაში თუ მსგავსი ჰაბიტატი არ არსებობს ისინი აშენებენ ჯებირებს წყლის ნაკადის მაქსიმალურად შესამცირებლად. თახვები მხოლოდ მცენარეული საკვებით იკვებებიან, უპირატესობას ანიჭებენ ფართოფოთლოვანი ხეების ფოთლებს, ქერქს, ყლორტებს, წყლის მცენარეებს და ბალახებს.

თახვის საქართველოს ველურ ბუნებაში დაბრუნებას არაერთი დადებითი გავლენა შეიძლება ქონდეს გარემოზე, მათ მიერ ხელოვნურად დაგუბებული ტერიტორიები განაპირობებს, გრუნტის წყლების ლოკალურად მატებას, წყლის გაწმენდას, წყლის დინების შესუსტება შეიძლება გახდეს წინაპირობა წყლის უკეთ განაწილებისათვის. ხელოვნურად წარმოქმნილი წყალსატევები ხშირად განაპირობებს ბიომრავალფეროვნების ზრდის წინაპირობას.

წაულა/ევროპული წაულა (Mustela lutreola)

შეტანილია წითელ ნუსხაში

წაულა/ევროპული წაულა (Mustela lutreola)

საერთაშორისო სტატუსი - CR (კრიტიკულ საფრთხეში მყოფი)

ეროვნული სტატუსი - CR (კრიტიკულ საფრთხეში მყოფი)

მცირე მტაცებელი ცხოველი, კვერნისებრთა ოჯახიდან. იგი გავრცელებულია ევროპაში, დასავლეთ კავკასიაში, ურალის ქედის აღმოსავლეთ კალთებზე, მცირე როდენობიტ გვხვდება აფხაზეთში-ბზიფის ხეობაში.

ისინი ბინადრობენ ტყით, ბუჩქნარით ან მაღალი ბალახით დაფარულ მდინარეებისა ან გამდინარე წყალსატევების სიახლოვეს. ახასიათებთ ბუნაგის გაკეთება რომლის ერთი გასასვლელი წყალთან დაკავშირებულია მეორე კი მიწის ზედაპირთან. სხეულის სიგრძე დაახლოებით 28-43 სმ-მდეა , კუდი 12-19 სმ და საკმაოდ მოქნილი ცხოველია. იქიდან გამომდინარე, რომ ნახევრად წყლის ცხოველია, მათთვის დამახასიათებელია თითებს შორის არსებული საცურაო აპკები, შეუძლია კარგად ცურვა და ყვინთვა. ძირითადად საღამოს საათებში და ღამით აქტიურდებიან. სქესმწიფობას აღწევენ 1 წლის ასაკში და საშუალოდ 2-7 ნაშიერს აჩენენ.

იკვებება თევზით, მცირე ზომის ძუძუმწოვრებით, პატარა ზომის ფრინველებით, ამფიბიებით, მწერებით და მცენარეული ნაყოფით.

ევროპული წაულა მთელს ევროპაში ფართოდ იყო გავრცელებული. დღეს სახეობა ისტორიული ჰაბიტატის მხოლოდ 20 პროცენტშიღა გვხვდება. სახეობაზე დამატებით საფრთხედ მოქმედებს ის ფაქტი რომ შემორჩენილი პოპულაციები ერთმანეთისგან იზოლირებულია. წაულას პოპულაციის შემცირების რამდენიმე მიზეზი არსებობს, თუმცა სახეობა განსაკუთრებით დააზიანა ცხოველის გადაჭარბებულმა მოპოვებამ ტყავის გამო, მათ ჰაბიტატებში მტკნარი წყლის დაბინძურებამ და ჰიდროელექტროსადგურების მშენებლობამ.

გარკვეულ ევროპულ ქვეყნებში, მიმდინარეობს წაულას კონსერვაციული ღონისძიებები.

ჯიქი/ლეოპარდი (Panthera pardus)

შეტანილია წითელ ნუსხაში

ჯიქი/ლეოპარდი (Panthera pardus)

საერთაშორისო სტატუსი - VU (მოწყვლადი) 

ეროვნული სტატუსი - CR (კრიტიკულ საფრთხეში მყოფი)

ჯიქი ერთ-ერთი ყველაზე ფართოდ გავრცელებული დიდი კატისებრია. იგი ძალიან ადაპტური სახეობაა და ადამიანის ინტენსიური ზემოქმედების მიუხედავად გვხდება ისეთ ტერიტორიებზე საიდანაც სხვა მტაცებლები დიდი ხნის წინ გაქრნენ. ჯიქის ისტორიული გავრცელების არეალი მოიცავს, აფრიკას, წინა აზიას, კავკასიას, ინდოეთის სუბკონტინენტს და ინდოჩინეთის შორეულაღმოსავლეთს. მის ფართო გავრცელებას ისიც განაპირობებს რომ სახეობა კარგად ეგუება როგორც უდაბნოებსა და ნახევარ უდაბნოებს ისე ჰიმალაის მთათა სისტემებს, სადაც 5,200 მეტრ სიმაღლეზეც არის დაფიქსირებული.

ლეოპარდის საკვებიც მრავალფეროვანია, იგი უპირატესობას საშუალო ზომის ჩლიქოსნებს ანიჭებს თუმცა შეუძლია იკვებოს მწერებით, მცირე ზომის ძუძუმწოვრებით და ფრინველებით. მეოცე საუკუნის დასაწყისისთვის ლეოპარდის არეალი თითქმის მთელს საქართველოსტერიტორიას მოიცავდა. ინტენსიური ნადირობისა და ურბანიზაციის ფონზე, ჯიქის არეალი საგრძნობლად დეგრადირდა, მოხდა მათი ჰაბიტატების ფრაგმენტაცია და სახეობის რიცხოვნობამაც კლება დაიწყო. მეოცე საუკუნის 50-იანი წლებისთვის ლეოპარდთან შეხვედრების ალბათობამ თვალშისაცემად იკლო. მეოცე საუკუნის ბოლოს მათი რიცხოვნობა იმდენად შემცირდა რომ იგი ფაქტობრივად გადაშენებულად იქნა მიჩნეული, იგი მცირე რაოდენობით შესაძლოა შემორჩენილი ყოფილიყო ფშავ-ხევსურეთში, თუშეთში, ხოლო მცირე კავკასიონზე - არსიანის ქედზე.

21-ე საუკუნეში საქართველოში ლეოპარდი ორჯერ 2003 წელს ვაშლოვანში ხოლო 2021 წელს თუშეთში ფოტოხაფანგმა დააფიქსირა. საქართველოში ჯიქის პოტენციურ ჰაბიტატს წარმოადგენს სამხრეთ-აღმოსავლეთ საქართველოს მშრალი ეკოსისტემები, დიდი კავკასიონი. აუცილებელია პოტენციური ჰაბიტატის ანალიზი, ქმედითი კონსერვაციული საქმიანობის დასაგეგმად. ლეოპარდის საქართველოში დასაბრუნებლად ერთ-ერთ აუცილებელ პირობას მისი საკვები ბაზის ანუ ჩლიქოსანთაპოპულაციის აღდგენა განაპირობებს. ჩლიქოსნებისგან განსხვავებით მათი რეინტროდუქცია და კონსერვაცია გაცილებით რთული ამოცანაა რიგი მიზეზების გამო. მათში ტყვეობაში გაზრდის შემთხვევაში რთულია ადამიანზე მიჯაჭვულობის გაქრობა, ამავდროულად დიდი რისკია ადამიანისა და მტაცებელს შორის კონფლიქტის წარმოქმნის.