სსიპ ველური ბუნებისეროვნული სააგენტო სსიპ ველური ბუნებისეროვნული სააგენტო

გარეული ღორი (Sus scrofa)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

გარეული ღორი კოსმოპოლიტი სახეობაა, რაც გულისხმობს, რომ იგი ერთ-ერთი ფართოდ გავრცელებული სახეობაა და თითქმის ყველა კონტინენტსა და ჰაბიტატში გვხვდება, ანტარქტიდის გარდა. გარდა ბუნებრივი გავრცელებისა გარკვეულ ჰაბიტატებში გარეული ღორი ადამიანის ხელოვნური ჩარევითაა გავრცელებული.

სწორედ ასეთი ფართო გავრცელებიდან გამომდინარე ბუნებრივია, რომ  ისინი თითქმის ყველა ტიპის ჰაბიტატში ცხოვრებას ეგუებიან, დაწყებული ჭაობებით, ბუჩქნარებითა და არიდული ტყეებით, დამთავრებული სუბალპური თუ ხშირი ფართოფოთლოვანი ტყეებით.

გარეულ ღორებს განსაკუთრებით მოსწონთ წყალი და წყლისგან წარმოქმნილი ტალახის აბაზანები. ამიტომ, ჰაბიტატის შერჩევისას ისინი უპირატესობას ანიჭებენ ტერიტორიებს, სადაც წყლის რესურსი ახლოს არის.

როგორც წესი, მდედრი მამრზე მცირე ზომისაა. ამ სახეობისთვის დამახასიათებელია ეშვები, რომლებიც მამრებს მდედრებზე დიდი ზომის ეზრდებათ და ისინი მაშინაც კი შესამჩნევია, როდესაც ცხოველებს პირი დახურული აქვთ. 

გარეული ღორების გამრავლება წლის ნებისმიერ მონაკვეთში შეიძლება მოხდეს, მდედრი საშუალოდ 5-6 გოჭს შობს, რომლებსაც გარკვეულ ასაკამდე მკვეთრი მოყვითალო-მოთეთრო ლაქებით და ხაზებითაა მოხატული.

სოციალური ქცევის თვალსაზრისით, მდედრი გარეული ღორები ერთგვარ ჯგუფებს ქმნიან, ხოლო მამრებს მარტოსული ცხოვრების ნირი ახასიათებთ.

აურელია (Aurelia aurita)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

აურელიას ქოლგის დიამეტრი 25-40 სანტიმეტრს შეადგენს. მათი კვების რაციონი პლანქტონებით, მცირე ზომის კიბოსნაირებით, მოლუსკებითა თუ სხვა ზღვის ორგანიზმების ქვირითით შედგება.

მათთვის დამახასიათებელია 4 ნალის ფორმის განედი ( თუმცა ხანდახან გვხდება 3 ან 5 მსგავსი ნალის არსებობაც), რაც მათ რეპროდუქციულ ორგანოს წარმოადგენს. აურელიას სხეულის შეფერილობა, მის კვებით რაციონზეა დამოკიდებული. ის შეიძლება იყოს როგორც გამჭვირვალე, ასევე თეთრი, მოვარდისფრო, მოწითალო და ლურჯიც კი. ამ სახეობას აქვს 4 გრძელიფოჩებიანი საცეცი.

აურელიები მარტოხელა ცხოვრების ნირის მქონე ცხოველები არიან, თუმცა მეცნიერების ნაწილი, გარკვეული კვლევებიდან გამომდინარე, ფიქრობს, რომ მათ ერთმანეთთან მარტივი სახის კომუნიკაციის დამყარება შეუძლიათ ქიმიური ნივთიერებების ხარჯზე.

იქიდან გამომდინარე, რომ აურელიები სანაპირო ზონებს ანიჭებენ უპირატესობას, ისინი ხშირად ხვდებიან ადამიანებს, თუმცა მიუხედავად იმისა, რომ ისინი შხამიანები არიან, ადამიანის ჯანმრთელობისთვის არანაირ საფრთხეს არ წარმოადგენენ.

ძირპირა (Rhizostoma pulmo)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

ძირპირებს მოლურჯო, ქოლგისმაგვარი სხეული აქვთ, ქუდის კიდეები ზოგიერთ ინდივიდში ბოლოვდება მუქი ლურჯი ან იისფერი შეფერილობის ჯიბეებისმაგვარი ქსოვილით, რომელშიც თავმოყრილია გრძნობის ორგანოები. ძირპირებს საშუალოდ რვა ოვალური საცეცი აქვთ. მათი ქუდის დიამეტრი  დაახლოებით 40 სანტიმეტრამდეა, თუმცა დაფიქსირებული და აღწერილია 150 სანტიმეტრიანი ინდივიდიც.

მიუხედავად იმისა, რომ ძირპირა შხამიანი სახეობაა მისი დანასუსხი ადამიანის ჯანმრთელობისთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს. ის იწვევს დამწვრობის მაგვარ შეგრძნებას კანზე, სადაც მედუზა შეეხება ადამიანს.

ხშირია ძირპირების მასიური გამორიყვის ფაქტები, რასაც სხვადასხვა ფაქტორი იწვევს, მაგალითად ძლიერი დინება ან ქარი, წყლის ტემპერატურის მკვეთრი ცვლილება და ა.შ.

ზღვაზე დასვენებისას ხშირად ვხდებით წყლის ზედაპირის სიახლოვეს. მათი ყველაზე მაღალი კონცენტრაციაც სწორედ საზღვაო სეზონს ემთხვევა და მაისიდან - ოქტომბრამდე გრძელდება.

ევროპული შველი (Capreolus capreolus)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

ევროპული შველი საქართველოში გავრცელებული ერთადერთი შვლის სახეობაა. იგი წყვილჩლიქოსანი ცხოველია, რომელიც გამოირჩევა შემდეგი მახასიათებლებით: სხეულის სიგრძე დაახლოებით 150 სანტიმეტრია, ხოლო წონა 10-იდან 25 კილოგრამამდე აღწევს. ისევე როგორც კეთილშობილ ირემს, რქები მხოლოდ მამრ ინდივიდებს უვითარდებათ რომელსაც ოქტომბერ-ნოემბერში იცვლიან.

შველი საკმაოდ ფართოდ გავრცელებული სახეობაა, რომელიც თითქმის მთელს ევროპაში გვხვდება, გარდა მცირე
 ზომის იზოლირებული კუნძულებისა. დღეის მონაცემებით მსოფლიო პოპულაცია დაახლოებით 15 მილიონ ინდივიდს ითვლის და ზრდის ტენდენციით ხასიათდება.  საბინადროდ უპირატესობას ანიჭებს მეჩხერ, ფოთლოვან ან შერეულ ტყეებსა და კარგად განვითარებულ ქვეტყეს. 

შველის მაკეობა 9 თვეს გრძელდება და მაის-ივნისში შობს 1-2 ნუკრს, რომელთა სხეული თეთრი ხალებითაა დაფარული. კეთილშობილი ირმების მსგავსად მამალი შვლები რქებს შეჯვარების პერიოდში რიტუალიზირებული ორთაბრძოლებისთვის იყენებენ, მდედრი ინდივიდების მოსაპოვებლად. 

ხშირად ადამიანებს შველი ირმის ნაშიერი ჰგონიათ, თუმცა ეს სიმართლეს არ შეესაბამება. შველი და ირემი სხვადასხვა სახეობის ცხოველებია და ორივე მათგანის შვილს „ნუკრი“ ეწოდება.

ერთი შეხედვით ეს მარტივი ცხოველი გამრავლების თავისებურებით დიდი ხნის განმავლობაში ბადებდა კითხვებს სამეცნიერო საზოგადოებაში. ამ თავისებურებას ეწოდება ემბრიონული დიაპაუზა.

ემბრიონული დიაპაუზა გულისხმობს ემბრიონის განვითარების შეჩერებას ბლასტოცისტის ფაზაზე, რასაც ასევე ჩანასახის „მთვლემარე მდგომარეობას“. სწორედ იმ მომენტში, როდესაც ჩანასახი საშვილოსნოს უნდა მიემაგროს, ორგანიზმი გასცემს ბრძანებას და ეს პროცესი ჩერდება. ჩანასახი იქამდე არ იწყებს განვითარებას, სანამ ორგანიზმი ან გარე ფაქტორები არ მისცემს სტიმულს. ამ სტიმულის შემდეგ ორგანიზმი კვლავ გასცემს ბრძანებას და ჩანასახი განაგრძობს განვითარების პროცესს. შველის შემთხვევაში, ეს პროცესი შემდეგნაირად მიმდინარეობს: ივლისის ბოლოს ან აგვისტოს დასაწყისში მდედრი შველი ნაყოფიერდება. ამის შემდეგ, ჩანასახი ხუთი თვის განმავლობაში რჩება ემბრიონული დიაპაუზის ფაზაში, იანვრის ბოლომდე. 

დღემდე გაურკვეველია თუ რა კონკრეტული ფაქტორი განაპირობებს დიაპაუზის დასრულებას. თუმცა მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ თავად შველის ჩანასახი გასცემს სიგნალს რეაქტივაციის დასაწყებად. რეაქტივაციის შემდეგ ნაყოფი ჩვეულებრივ განაგრძობს განვითარებას და მაისის ბოლოს ივნისის დასაწყისში მდედრი ნაშიერს(ებს) იგებს. 

საბოლოოდ, მაისის ბოლოს ან ივნისის დასაწყისში, მდედრი შველი აჩენს ნაშიერს ან ნაშიერებს. ეს უნიკალური პროცესი შველს საშუალებას აძლევს, ოპტიმალურ დროს გააჩინოს ნაშიერი, რაც ზრდის მისი გადარჩენის შანსებს.

გარიელი (Melanitta fusca)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)
ეროვნული სტატუსი - NE (საფრთხესთან მიახლოებული)

გარიელი იხვისებრთა ოჯახის წარმომადგენელი ფრინველი, ზღვის იხვების ჯგუფიდან, რომელიც ყვინთია იხვების სახეობებს მოიცავს.  ზრდასრული მამრი დედალზე სხეულის ზომით დიდია და სხეულის მთლიანი შეფერილობა შავია, გარდა ფრთის სარკისა, რომელსაც თეთრი შეფერილობა აქვს, დამახასიათებელია თვალს ქვემოთ არსებული თეთრი ლაქაც. დედალი მამალთან შედარებით მოშავო-რუხია.

საკვებ ბაზას ძირითადად წყლის უხერხემლოები და მათი ლარვები წარმოადგენს, იშვიათად იკვებებიან წვრილი თევზებითაც.
ბუდეს მიწაზე იკეთებს, საკუთარი ღინღლით, საბუდრად უპირატესობას ანიჭებენ მცენარეული საფრით მდიდარ ჰაბიტატს . ივნისში 7-9  კვერცხს დებს, საიდანაც 28 დღეში იჩეკებიან ჭუკები.

გარიელის პოპულაცია კავკასიაში მკვეთრადაა შემცირებული რისი სავარაუდო მიზეზი საბუდარი ტერიტორიების დეგრადირება ან მათი საერთოდ განადგურებაა ანთროპოგენური თუ კლიმატური ფაქტორების ზემოქმედებით. აღსანიშნავია რომ  საქართველოში გარიელის მხოლოდ ერთი მობუდარი პოპულაციაა შემორჩენილი ჯავახეთში, ტაბაწყურის ტბაზე.

საქართველოში გარიელის საკონსერვაციო საქმიანობის განხორციელების შემდეგ 2017 წლიდან ტაბაწყურის ტბის კუნძულზე 6 მობუდარი წყვილიდან რიცხოვნობა 39-მდე გაიზარდა (Paposhvili et al. 2023). მიუხედავად ამ პოზიტიური სიტუაციისა სახეობაზე მაინც უამრავი  ფაქტორი მოქმედებს უარყოფითად. იხვები ხშირად იხლართებიან სათევზაო ბადეებში და იხრჩობიან, მტაცებლის თავდასხმები, ადამიანის ზემოქმედება რომლებიც ბრაკონიერობენ გარიელებზე, მათი ბუდეებიდან იპარავენ კვერცხებს, პოპულაციას ასუსტებს და ხელს უშლის მის მდგრადობას.

გარიელის  პოპულაციის შესანარჩუნებლად აუცილებელია რიგი ღონისძიებები, მაგალითად როგორიცაა ტაბაწყურის ტბაზე მობუდარ გარიელებზე მოქმედი საფრთხეები აღმოფხვრა ან მინიმუმამდე შემცირება, ტბაში იხვებისთვის ხელსაყრელი საბუდარი კუნძულების ხელოვნური მოწყობა, სახეობის ბიოლოგიის შესახებ უკეთესი მონაცემების შეგროვება და ა.შ.

კასპიური შურთხი (Tetraogallus caspius)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

კასპიური შურთხი (Tetraogallus caspius)

საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)
ეროვნული სტატუსი - VU (მოწყვლადი)

სახეობა ფართოდაა გავრცელებული ახლო აღმოსავლეთის მთებიდან ცენტრალურ აზიამდე. საქართველოში სამხრეთ-დასავლეთით, მცირე კავკასიონზე გვხვდება. სახეობა დაფიქსირებულია მესხეთის, შავშეთისა და ერუშეთის ქედებზეც.

კასპური შურთხი ბინადრობს ალპურ და სუბალპურ ზონაში, ზღვის დონიდან 1800-3000 მეტრ სიმაღლეზე. საცხოვრებლად ირჩევენ ღრმა ხეობებსა და კლდე-ღორღიან ადგილზე, იშვიათად სტუმრობენ როდოდენდრონის ბუჩქნარებს.

საქართველოში გავრცელებული ქათმისნაირთა ფრინველებს შორის ყველაზე დიდია. მამრი ინდივიდები დაახლოებით 2,5 კილოგრამს იწონიან მდედრების კი 1,8-2,3 კილოგრამს. არ არის მკვეთრად გამოხატული დიმორფიზმი და მდედრი და მამრი ინდივიდებიც  ხასიათდებიან ერთმანეთის მსგავსი ნაცრისფერი შეფერილობით.

შეწყვილება აპრილში იწყება და მდედრი კვერცხებს გვიანი აპრილიდან მაისამდე დებს. ბუდეს ალპურ ან სუბალპურ კლდეებზე იკეთებენ, ინკუბაცია 28-29 დღე გრძელდება და საშუალოდ იჩეკება 5-9 წიწილა.

როგორც სხვა ქათმისნაირებზე კასპურ შურთხზეც უარყოფითად მოქმედებს ბრაკონიერობა, მთის კურორტებზე ინფრასტრუქტურული პროექტების განხორციელების შედეგად ხდება მათი ჰაბიტატის ფრაგმენტაციაც. იქიდან გამომდინარე რომ კასპური შურთხის ჰაბიტატს მაღალმთიანი რეგიონები წარმოადგენს მათზე კლიმატის ცვლილება და ამინდის ექსტრემალური პირობები განსაკუთრებულად აისახება.

დურაჯი (Francolinus francolinus)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

დურაჯი (Francolinus francolinus)


საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)
ეროვნული სტატუსი - NT (საფრთხესთან მიახლოებული)

საშუალო ზომის ქათმისნაირი ფრინველია, იწონის 220-570 გრამს. ახასიათებს სქესობრივი დიმორფიზმი. შეწყვილება აპრილში იწყება და ბუდობა მაისის შუა პერიოდიდან იწყება. ბუდეს მიწაზე იშენებს და საშუალოდ 7-12 კვერცხს დებს. 18-20 დღის შემდეგ იჩეკებიან წიწილები, რომლებიც  სქესმწიფობას ერთი წლის ასაკში აღწევენ.

სახეობის გავრცელების არეალი ვრცელი არაა. გავრცელებულია ხმელთაშუა ზღვის აღმოსავლეთით, მცირე აზიაში, აღმოსავლეთ ამიერკავკასიაში. სამხრეთ-დასავლეთ თურქმენეთში, ირანში, ერაყში, სირიაში და ინდოეთში. საქართველოში დურაჯის ჰაბიტატს მხოლოდ ივრის ჭალები წარმოადგენს. დურაჯიც პოლიფილეტური სახეობაა და 6 ქვესახეობიდან ჩვენთან მხოლოდ ერთი,   Francolinus francolinus francolinus (slam, K. 2020), გვხვდება.
დურაჯი ბინადრობს ტბებისა და მდინარეების სანაპირო ჭალებში, მშრალ სუბტროპიკებში სადაც ნაკლებია თოვლის საფარი. ტიპობრივი ადგილსამყოფელია ჭალის არახშირი ბალახნარი ბუჩქნარები,ისლის და ლელის ნაკვეთები.

სხვა ქათმისნაირების მსგავსად, დურაჯიც არაერთი საფრთხის წინაშე დგას და პოტენციური საფრთხეები ხოხბის, კაკბის და გნოლის საფრთხეების ანალოგიურია. სახეობას საფრთხეს, ბრაკონიერობა, ჰაბიტატის ფრაგმენტაცია-დეგრადაცია, მტაცებლის ზემოქმედება და ა.შ  უქმნის.

კოლხური ხოხობი (Phasianus colchicus)

შეტანილია წითელ ნუსხაში

კოლხური ხოხობი (Phasianus colchicus)

საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)

ეროვნული სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)

ხოხობი დიდი ზომის ქათმისნაირი ფრინველია. ეს სახეობა სქესობრივად დიმორფულია. მამრი კოლხური ხოხობი უფრო დიდია (65-89სმ), აქვს მრავალფეროვანი შეფერილობა და გრძელი კუდი(35-სმ-ზე მეტი). მდედრები უფრო მცირე ზომის არიან(53-70სმ) ვიდრე მამრები, შედარებით მოკლე (20-40სმ) კუდითა და მიწისფერი შეფერილობით. ორივე სქესისხოხობი სწრაფად დარბის და დაფრინავს მოკლე მანძილებზე. გამრავლებისას მამრები არიან ტერიტორიულები და ქმნიან რამდენიმე მდედრისგან შემდგარ ჰარემს. ბუდეს იკეთებენ მიწაზე, ხშირ მცენარეულობაში. ჩვეულებრივ დებს 8-15 კვერცხს. ინკუბაციის პერიოდი 23-28 დღე გრძელდება. ხოხბის წიწილები გამოჩეკვიდან 70-80 დღე დედასთან რჩებიან. გამრავლებას იწყებენ 1 წელში. პოლიგამურია, ერთი მამალი უწყვილდება 2-3 დედალს. მაისში დებს 8-12 კვერცხს, ზოგჯერ 18 ან მეტს. კრუხობსმხოლოდ მდედრი. სახეობის ბუნებრივი არეალი მოიცავს უთოვლო ან მცირეთოვლიანსა და რბილი კლიმატის ზოლს პალეარქტიკის სამხრეთ ნაწილში. ეს არის დაბლობები კავკასიაში, წინა აზიის შავის ზღვის სანაპიროებიდან ანატოლიაში, ირანში, შუა აზიაში და ავღანეთში; შემდეგ ცენტრალური და სამხრეთ აღმოსავლეთი აზია: მონღოლეთი, ჩინეთი, ბირმა, კორეა და იაპონია. გარდა ამისა დიდი რაოდენობით არის ინტროდუცირებული ევროპასადა ამერიკის კონტინენტზე და ფართოდაა გავრცელებული. საქართველოში გვხვდება: კოლხეთის დაბლობზე, მტკვრის, იორის და ალაზნის ქვემო დინებაში და ივრის ზეგანის სამხრეთ ნაწილში.

კოლხური ხოხობი არის პოლიფილეტური სახეობა. აღწერილია 30 ქვესახეობა, საიდანაც საქართველოში გვხვდება, ერთი ქვესახეობა ნომინალური Phasianus colchicus colchicus (Giudice, J. H., J. T. Ratti, and S. G. Mlodinow 2022). კოლხური ხოხობი ჩვეულებრივი ხოხბის (Phasianus colchicus) 31 ქვესახეობიდან ერთერთია და ისტორიულად გავრცელებული იყო საქართველოს ტერიტორიაზე და ასევე მტკვრის დაივრის ჭალების გაყოლებაზე აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე (Kayvanfar, 2017). დღეისათვის კოლხური ხოხბის პოპულაცია საგრძნობლად შემცირებულია. დარჩენილი პოპულაციები მცირე რაოდენობით ბინადრობენ ვაშლოვანისა და ჭაჭუნას დაცულ ტერიტორიებზე, ასევე კოლხეთის დაბლობში.

ხოხბის ჰაბიტატი წარმოადგენს ხშირი მცენარეულობით დაფარულ დაბლობებს, მდინარის ფართო ველს ჭალის ტყით, მშრალს მდელოებს ბუჩქოვანი საფარითა და ღია, მშრალ ტყეების მთისწინეთს. გავრცელებულია ზღვის დონიდან 1000 მეტრამდე. კოლხურხოხობზე არაერთი საფრთხე მოქმედებს რაც ხელს უშლის პოპულაციების მდგრადობამ, რაც საბოლოოდ სახეობაზე ნეგატიურად აისახება.

ქვემოთ ჩამოთვლილი საფრთხეები წარმოადგენს სახეობის აღდგენის აუცილებლობას:

1. ბრაკონიერობა: • კანონის აღსრულების დაბალი დონე; • საჭიროა მოხდეს ნადირობის სწორი მენეჯმენტი; • მონადირეებში უნდა ამაღლდეს ცნობიერების დონე.

2. კოლხური ხოხბის ჰაბიტატების დეგრადაცია და ფრაგმენტაცია: • ძოვების არასწორი მენეჯმენტი; • სასოფლო სამეურნეო მიწებზე თვითნებური ხანძრები; • კლიმატის ცვლილება.

3. სხვა: • მტაცებელი სახეობები; • დაავადებები; • ცალკეული პოპულაციების ერთმანეთისგან იზოლაცია.

რეინტროდუქციისთვის აუცილებელი პირობაა, კოლხური ხოხბის ტყვეობაში გამრავლება და შემდეგ მისი ისტორიულ ჰაბიტატში დაბრუნება. ხოხბის გამრავლება დიდ სირთულეს არ წარმოადგენს და შესაბამისად in-situ კონსერვაციასთან ერთად (ბრაკონიერობასთან ბრძოლა, მოსახლეობაში ცნობიერების ამაღლება და ა.შ) აუცილებელია სახეობის ex-situ კონსერვაცია.

გნოლი (Perdix perdix)

არ არის შეტანილი წითელ ნუსხაში

გნოლი (Perdix perdix)

საერთაშორისო სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)

ეროვნული სტატუსი - LC (ნაკლებად საგანგაშო)

საშუალო ზომის ქათმისნაირია მცირედ გამოხატული სქესობრივი დიმორფიზმით. მონოგამები არიან. სხეულის სიგრძე 30-33სმ საშუალოდ, წონა 300-დან 600-გრამამდე. მამრები მდედრებისგან განსხვავდებიან მკერდზე არსებული დიდი ზომის ლაქით. შეწყვილებას იწყებენ მარტის დასაწყისში. ბუდობა იწყება მაისი-ივნისის თვეში. ბუდეს იკეთებს მიწაზე, დებს საშუალოდ 20 კვერცხს.ინკუბაცია გრძელდება 21-26 დღე. კრუხობს მდედრი.ფრენას იწყებენ 14 დღიდან. სქესობრივ სიმწიფეს აღწევენ 1 წლის ასაკში.

გავრცელებულია ძირითადად დასავლეთ პალეარქტიკაში, ატლანტის ოკეანის სანაპიროდან -მონღოლეთამდე. საქართველოში გვხვდება მცირე კავკასიონზე, ჯავახეთის და სამსარის ქედებზე, წალკის და დმანისის პლატოზე, დიდ კავკასიონზე, კვერნაკის ქედსა და ქართლის ზეგანზე, ივრის ზეგანზე. პოლიფილეტური სახეობაა, აღწერილია 7 ქვესახეობა, ტაქსონომია განსაახლებელია, საქართველოში ქვესახეობების შესწავლა არ მომხდარა, ლიტერატურული წყაროების მიხედვით გავრცელებულია დიდ კავკასიონზე Perdix perdix lucida და დანარჩენ ადგილებში Perdix perdix canescenc (Carroll, J. P., P. J. K. McGowan, and G. M. Kirwan 2020)

გნოლი ბინადრობს მინდვრებსა და მდელოებზე, ველებსა და ნათესებში, დაბალი მთებისა და გორაკების ფერდობებზე, მეჩხერი ბუჩქნარებით, მაღალი ბალახნარებით , აგრეთვე მშრალ და მცირე თოვლიან ხევებში. მისი გაქრობა, გამოიწვევს ბიომრავალფეროვნების შემცირებას. მას დიდ საფრთხეს უქმნის არასწორი სანადირო მენეჯმენტი, ძოვება, მტაცებლები და სხვა ბუნებრივი თუანთროპოგენური ფაქტორები, შესაბამისად არის მოწყვლადი სახეობა.